Alergia na smog

Alergia jest to po prostu nadmierna odpowiedź immunologiczna naszego organizmu na czynnik zewnętrzny. Reakcja ta prowadzi z kolei do objawów chorobowych.

Od 1963 r. wyróżniamy 4 typy reakcji alergicznych:

• typ I - reakcja typu natychmiastowego,
• typ II - reakcja typu cytologicznego,
• typ III - reakcja typu kompleksów immunologicznych,
• typ IV - reakcja typu komórkowego.

Powyższe objawy może wywołać praktycznie wszystko - jedzenie, leki, pyłki roślin, sierść, roztocza, ukąszenia owadów i wiele innych. Najczęściej spotykane są czynniki pokarmowe i wziewne. W przypadku alergenów wziewnych wyróżniamy dwie grupy:

• alergeny zewnątrzdomowe (pyłki roślin, zarodniki grzybów),
• alergeny wewnątrzdomowe (roztocza kurzu domowego, zarodniki grzybów, sierści zwierząt, alergeny karaluchów).

Różne typy alergenów wywołują różne reakcje organizmu. Wśród niemowlaków i dzieci najczęściej występuje alergia pokarmowa, powodująca różne dolegliwości ze strony układu pokarmowego oraz objawy skórne. Wśród nastolatków i osób dorosłych dominują alergie wziewne, które objawiają się przede wszystkim nieżytem nosa, astmą i łzawiącymi oczami.[1]

Alergia w Polsce

Alergia jest problemem narastającym, który dotyczy coraz większej części społeczeństwa. Objawy takie jak astma, pokrzywka, AZS, nieżyt nosa i spojówek należą do jednych z najczęściej spotykanych chorób przewlekłych na świecie. Dotyczy to wszystkich krajów, w tym również Polski.

W 2006 r. uzyskano 9 101 wypełnionych 400-pytaniowych kwestionariuszy oraz przeprowadzono 2 344 konsultacje alergologiczne, mające na celu określenie skali problemu alergii w Polsce. Wyniki były następujące:

• nieżyt nosa stwierdzono u 25% badanych,
• świsty oskrzelowe dotyczyły 20,3% dorosłych, 21% nastolatków i 31% dzieci,
• na atopowe zapalenie skóry cierpiało ok. 7% osób.

Badanie przeprowadzone zostało przez Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Akademii Medycznej w Warszawie, w ramach programu ECAP (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce).

Oszacowano, że choroby alergiczne mogą dotyczyć nawet 20-30% polskiego społeczeństwa. Wzrost liczby zachorowań w latach 1990-2010 r. obrazują wykresy poniżej. Więcej na temat alergii przeczytasz w naszym wpisie tutaj.

Po lewej: Dodatnie testy skórne z powszechnymi alergenami w populacji polskiej w latach 1990-2010. Po prawej: Epidemiologia astmy w Polsce w latach 1990-2010. [2]

Czym jest smog?

Smog znają wszyscy. Wystarczy wyjść z domu w sezonie grzewczym, aby zobaczyć to zjawisko w całej okazałości. Ale czym dokładnie jest ta szara, dusząca mgła?

Główny składnik smogu stanowią tzw. pyły zawieszone, nazywane też aerozolami atmosferycznymi. Jest to bardzo szerokie pojęcie, obejmujące wszystkie ciekłe krople lub stałe cząstki zanieczyszczeń obecnych w powietrzu. Posiadają one mikroskopijną wielkość rzędu kilku mikrometrów. Na tej podstawie pyły zawieszone dzielimy przede wszystkim na:

• PM2,5 (particulate matter 2.5) – cząstki o wielkości 2,5 mikrometra lub mniejszej, np. azotan amonu;
• PM10 (particulate matter 10) – cząstki o wielkości 10 mikrometrów lub mniejszej, np. krzemionka i tlenki metali.

Poza pyłami zawieszonymi w powietrzu znajduje się też wiele innych, groźnych zanieczyszczeń, takich jak ozon O₃ oraz tlenki azotu NO_x i tlenki siarki SO_x.[3]

• Ozon O₃ stanowi główny składnik tzw. smogu typu Los Angeles, czyli letniego (ma związek z wysoką temperaturą i spalinami samochodowymi).
• Tlenki azotu NO_x pojawiają się zarówno w sezonie grzewczym (smog londyński) jak i letnim, będąc prekursorem smogu fotochemicznego.
• Tlenki siarki SO_x powstają przede wszystkim na skutek spalania bogatych w siarkę paliw kopalnych.

Więcej na temat smogu przeczytasz na naszym blogu, we wpisach Smog w Polsce - przyczyny i skutki oraz Smog londyński.

Wpływ zanieczyszczenia powietrza na nasze zdrowie opisaliśmy dokładnie w artykule blogowym “Jak smog wpływa na nasze zdrowie, skórę, włosy i sen?"

Badanie prowadzone było przez 3 lata i jest to prawdopodobnie pierwszy projekt tego typu na świecie. Jego pomysłodawczynią i koordynatorką była prof. Ewa Czarnobilska, kierowniczka Katedry Toksykologii i Chorób Środowiskowych Collegium Medicum UJ.

– Zauważyliśmy, że trafiają do nas pacjenci z przewlekłymi chorobami dróg oddechowych, katarem, kaszlem, dusznościami w okresie jesienno-zimowym. I nie są to alergicy. Jeśli wyjeżdżali w rejony, gdzie powietrze jest czyste, np. nad morze, to ich dolegliwości mijały. Badaliśmy tych pacjentów, ale nie do końca potrafiliśmy wskazać, co jest źródłem ich dolegliwości. – tłumaczy prof. Czarnobilska.[4]

Postanowiono więc przeprowadzić eksperyment. Pobrano próbki krwi 30 osób, podzielonych na dwie grupy badawcze - jedną część stanowiły osoby zdrowe, a drugą osoby z potwierdzoną alergią na brzozę. Następnie do świeżej krwi dodano próbki smogu, pochodzące z mierników pyłów zawieszonych PM2.5 (pozyskanie próbek było możliwe dzięki współpracy z Akademią Górniczo-Hutniczą). Okazało się, że bazofile (źródło histaminy, czyli mediatora odpowiedzialnego za reakcje alergiczne) reagują pod wpływem pyłu PM2.5 w taki sam sposób, jak po aktywacji pyłkiem brzozy u osób z potwierdzoną alergią.

- Mało tego, te dwa czynniki ze sobą współdziałają. Czyli osoby, które są poddawane ekspozycji zarówno na pył zawieszony, jak i na alergen pyłkowy, tę reakcję mają jeszcze bardziej nasiloną. - tłumaczy dr Marcel Mazur.[5]

Pod koniec projektu zbadano również próbki moczu osób zdrowych, narażonych na działanie krakowskiego smogu. W moczu wszystkich badanych stwierdzono obecność pochodnych benzo[a]pirenu, rakotwórczego związku obecnego w powietrzu. Oznacza to, że smog przenika do całego organizmu, a nie tylko do układu oddechowego.

Jest to ważne odkrycie i bardzo duży problem, jeśli weźmiemy pod uwagę alarmująco złą jakość powietrza w Polsce podczas każdego sezonu grzewczego. Ponadto, w porównaniu do innych alergenów (sierść, pyłki, trawy itd.), na zanieczyszczenie powietrza nie można się odczulić. W tym przypadku możliwe będzie wyłącznie leczenie objawowe. Nie ma również możliwości uodpornienia się na smog - im dłużej jesteśmy narażeni na jego ekspozycję, tym cięższe konsekwencje zdrowotne nas czekają.

Ciężko na ten moment określić, jaka część populacji cierpi z powodu alergii na smog. Pilotażowy projekt krakowskich lekarzy jest dopiero pierwszym tego typu badaniem i na pewno muszą zostać przeprowadzone kolejne, które dostarczą nam więcej informacji na temat alergii na smog.

Osoby z potwierdzoną alergią wziewną, z powodu smogu mogą mieć spotęgowane już istniejące objawy. Ponadto, długa ekspozycja na smog powoduje mocne podrażnienie układu oddechowego i wpływa na resztę organizmu.

Jak zapobiegać alergii na smog?

Jak już zostało wspomniane, uodpornienie organizmu na zanieczyszczenia obecne w powietrzu jest niemożliwe. Każdorazowa ekspozycja na pył zawieszony jest dla nas szkodliwa, a jeśli cierpimy z powodu alergii na smog, nie mamy możliwości odczulenia.

Dobra wiadomość jest taka, że jeśli nie mamy kontaktu ze smogiem, objawy alergii zwyczajnie ustąpią. Jeśli chcemy zmniejszyć objawy, musimy ograniczyć nasz kontakt z zanieczyszczeniem powietrza.

• Przebywając na zewnątrz możemy używać specjalnych maseczek antysmogowych.
• Będąc w domu najlepiej korzystać ze specjalnych urządzeń usuwających smog z otoczenia, czyli oczyszczaczy powietrza.
• W dni o nasilonym stężeniu smogu w naszej okolicy najlepiej zrezygnować z wychodzenia na zewnątrz oraz wietrzenia mieszkania.
• W domu warto otoczyć się roślinami, które posiadają właściwości filtrujące powietrze (np. skrzydłokwiat, sansewieria gwinejska, bluszcz pospolity).

Oczyszczacze powietrza i maski antysmogowe

Najskuteczniejszym sposobem na pozbycie się alergii na smog byłoby zupełne odcięcie się od tego zjawiska poprzez zamknięcie się na stałe w domu (bez wietrzenia) lub wyprowadzkę na bezludną wyspę. Przeważnie jednak żadna z tych opcji nie jest możliwa do zrealizowania. Również podczas normalnego funkcjonowania możemy ograniczyć swój kontakt z zanieczyszczeniami powietrza, korzystając z oczyszczaczy powietrza i maseczek antysmogowych.

Oczyszczacze powietrza najlepiej radzą sobie z usuwaniem smogu, jeśli korzystają z filtra HEPA klasy H13. Jego skuteczność w przechwytywaniu szkodliwych zanieczyszczeń wynosi aż 99,97%. Warte uwagi są również filtry HEPA H12, chociaż posiadają nieco niższą skuteczność (99,5%) oraz filtr HEPA H14 przechwytujące aż 99,9997% zanieczyszczeń (ale są z kolei drogie). Filtry klasy H13 stanowią najlepszy kompromis pomiędzy jakością oczyszczania a kosztami eksploatacji.

Dodatkowym wspomaganiem podczas usuwania smogu i alergenów z powietrza jest funkcja jonizacji. Specjalny generator wytwarza i wypuszcza do otoczenia jony, który unieszkodliwiają patogeny oraz zmniejszają elektryczność statyczną, zapobiegając osiadaniu kurzu i pyłu na meblach. Oczyszczacz z jonizacją to najlepszy wybór dla alergika i osoby z obniżoną odpornością. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj.

Maski antysmogowe zyskują na popularności. Chronią nas przed zanieczyszczeniami powietrza gdy poruszamy się na zewnątrz. Specjalny wymienny filtr N95/N99 przechwytuje cząstki stałe, a zaprojektowane w przemyślany sposób zawory odprowadzają wilgoć i zapewniają swobodę oddychania. Niektóre filtry wzbogacane są o węgiel aktywny, który dodatkowo zatrzymuje nieprzyjemne zapachy. Na rynku znaleźć można maski antysmogowe w różnych kolorach i rozmiarach.

Jak chronić się przed smogiem?

Bibliografia

[1] E. Dadas-Stasiak, B. Kalicki, A. Jung. Najczęściej występujące przyczyny i rodzaje alergii u dzieci w świetle aktualnej epidemiologii. Pediatr Med Rodz 2010, 6 (2), p. 92-99

[2] B. Samoliński, F. Raciborski i inni. Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce (ECAP). Dostęp online www.sciencedirect.com 24.02.2021 r.

[3]. G.D'Amato, G. Liccardi, M.D'Amato, M. Cazzola. Outdoor air pollution, climatic changes and allergic bronchial asthma. ERS Journals Ltd 2002. Dostęp online https://erj.ersjournals.com/content/erj/20/3/763.full.pdf 24.02.2021 r.

[4]. Alergia na smog? Lekarze udowadniają. Polska Agencja Prasowa. Dostęp online www.pap.pl 24.02.2021 r.

[5]. Alergia na smog? Tak! Naukowcy CMUJ mają dowody. Radio Kraków. Dostęp online www.radiokrakow.pl 24.02.2021 r.

6. The world outside is pretty and polluted too. Allergy Free. Dostęp online www.allergyfree.co.in/ 24.02.2021 r.

Chcesz zobaczyć więcej?

co to sbs, filtry do maseczek, filtry do wody pitnej w mieszkaniu, jak nawilżyć mieszkanie, jakie powinno być poziom nawilżenie powietrza w pokoju, maseczka smogowa, mobilny oczyszczacz powietrza, objawy suchego powietrza w domu, oczyszczacz samsung ax47r9080ss, pm 2 5 norma w domu, sen włosy, Sharp KC-G60EUW eksploatacja, toshiba caf-x116xpl filtry, wilgotność właściwa powietrza